शैक्षणिक दालन : भातकुली तालुका विशेष

श्रीक्षेत्र ऋणमोचन

पश्चिम विदर्भातील अमरावती जिल्यातील भातकुली तालुक्यात श्री क्षेत्र ऋणमोचन येथे श्रीमुदगलेश्वराचेपुरातन देवस्थान आहे. लाखो भाविकांचे श्रद्धास्थान असलेल्या या तिर्थक्षेत्री पूर्णा नदी पूर्वाभिमुखअर्धचंद्राकृती वाहते.त्यामुळे या तिर्थक्षेत्राला अनन्यसाधारण महत्व आहे. या नादिकीनारावर छोटेसे मंदिर असून त्यात श्रीमुदगलेश्वराचे शिवलिंग आहे. पौष महिन्यात दरवर्षी येथे मोठी यात्रा भरते. ती रथसप्तमी पर्यंत असते. शंकराचा दिवस सोमवार असला तरी येथील श्रीमुदगलेश्वराचा दिवस मात्र पौष महिन्यातील रविवार आहे. यादिवशी पूर्णा नदीत आंघोळ करून ओल्या अंगाने श्रीमुदगलेश्वरावर ताब्याचे अकरा गडवे टाकून जलाभिषेक व बेलपत्री वाहण्याची प्रथा आहे. ती आजही सुरु आहे

पुरातन काळात येथे घनदाट जंगल होते. निसर्गरम्य परिसरात श्रीमुदगल ऋषींनी येथे श्रीगणेश स्तुतीके लिहिल्याची आख्यायिका आहे. भगवान श्रीकृष्णाच्या पदस्पर्शाने पावन झालेली हि भूमी आहे. मातृऋण, पितृऋण व समाजऋण फेडायचे असेल तर येथील श्रीमुदगलेश्वराची पारंपारिक पूजा करावी अशी भाविकांची श्रद्धा आहे. अस्सल ग्रामीण संस्कृतीची झालर असलेल्या या यात्रेत हजारो भाविक येथे बैलबंडी किंवा विविध वाहनाने येथे येऊन रोडग्याचा स्वयंपाक करतात . यात्रेत फेरफटका मारून मुलांसाठी खेळणी , गृह उपयोगी वस्तूंची खरेदी करतात .

छायाचित्रे :

पुढील भागात …गाडगेबाबाची कर्मभूमी श्रीक्षेत्र ऋणमोचन

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

गोपाला गोपाला देवकीनंदन गोपाला

कर्मयोगी गाडगेबाबा यांची कर्मभूमी श्रीक्षेत्र ऋणमोचन

गणोजाची श्रीमहालक्ष्मी

भातकुली तालुक्यातील गणोजा येथे श्रीमहालक्ष्मीचे मंदिर आहे. येथील श्रीमहालक्ष्मीची काळ्या पाषाणाची मूर्ती कोल्हापूरच्या श्रीमहालक्ष्मीचे प्रतिरूप मानले जाते . त्यामुळेच या देवीला भाविक करवीर निवासिनी श्रीमहालक्ष्मी संबोधतात. नवरात्सवात व मार्गशीर्ष पौर्णिमेला यात्रोत्सव असतो. यादरम्यान विदर्भासह राज्याच्या अनेक भागातून मोठया संख्येने भाविक दर्शनासाठी येथे येतात. यानिमित्त मंदिरावर देखणी विद्युत रोषणाई केली जाते. देवीला सोन्याचा अलंकृत मुखवटा व मढविलेले दागदागिने चढविले जातात. येथील श्रीमहालक्ष्मी हजारो भाविकांची कुळदैवत असून श्रद्धास्थान आहे.

श्रीमहालक्ष्मीची मूर्ती अखंड काळ्या पाषाणाची असून साधारणतः सव्वा दोन फुट उंचीची आहे. ती सिंहावर आरूढ असून चतुर्भुज आहे. तिच्या हातात त्रिशूल, ढाल, गदा व पद्म आहे. यात्रोत्सव दरम्यान भागवत कथेसह काकड आरती, भारुड, हरिपाठ, भजन, कीर्तन इत्यादी धार्मिक व सामाजिक कार्यक्रमाचे आयोजन करण्यात येते. तर, नवमीला रात्री होमहवन करण्यात येते. नवरात्रात परिसरातील अनेक भाविक सकाळी पायदळ देवीच्या दर्शनाला जातात. अष्ठमिला महाआरती करून सुखामेव्याचा प्रसाद वितरीत करतात.

छायाचित्र :